Praca z filmem może być  formą terapii -Filmoterapia która wykorzystuje filmy i techniki filmowe jako narzędzia terapeutyczne w pracy z młodzieżą. Ta metoda terapeutyczna ma na celu wspieranie rozwoju emocjonalnego, społecznego i psychologicznego młodych ludzi poprzez analizę filmów  i dyskusję o nich. 

Filmoterapia jest oparta na przekonaniu, że filmy mają moc wpływania na emocje, myśli i zachowania, a poprzez ich odpowiednie wykorzystanie można stymulować procesy zdrowienia i samorozwoju.

 Filmoterapia z młodzieżą łączy w sobie aspekty psychoterapii, edukacji i sztuki. Wykorzystuje różne techniki filmowe, takie jak:

•  oglądanie filmów, 
• analiza scen,
•  tworzenie własnych filmów,
•  scenariuszy lub opowiadań 
•  dyskusje grupowe.  

 Poprzez te aktywności młodzież ma możliwość eksplorowania i wyrażania swoich uczuć, myśli, doświadczeń i trudności życiowych.

 Jednym z kluczowych założeń filmoterapii jest to, że filmy stanowią lustro, które odzwierciedla i porusza różne aspekty ludzkiego doświadczenia. Filmy mogą przekazywać głębokie przesłanie, ukazywać różne perspektywy, poruszać trudne tematy i wywoływać emocje. Praca z młodzieżą w ramach filmoterapii koncentruje się na wybranych filmach, które odnoszą się do ich własnych doświadczeń, wyzwań i tematów, które ich dotyczą.

Podczas sesji filmoterapeutycznych młodzież ogląda filmy, a następnie prowadzi dyskusję na ich temat. Terapeuta ułatwia rozmowę, pomaga młodzieży zidentyfikować i zrozumieć swoje emocje, myśli i reakcje na film. Analiza scen, postaci i wątków filmowych może pomóc młodzieży w lepszym zrozumieniu swoich własnych problemów, konfliktów i wyzwań. Dodatkowo, tworzenie własnych filmów lub scenariuszy pozwala młodzieży na wyrażanie siebie, budowanie empatii i rozwijanie umiejętności komunikacyjnych.

 Filmoterapia z młodzieżą może być skuteczna w różnych obszarach rozwoju i terapii, takich jak:

• Rozwój emocjonalny: Filmy mogą pomagać młodzieży w identyfikowaniu, rozumieniu i wyrażaniu swoich emocji. Przyglądanie się emocjom postaci filmowych i analiza ich motywacji może pomóc młodzieży w rozpoznawaniu i nazwaniu własnych emocji.
• Budowanie świadomości społecznej: Filmy mogą przedstawiać różnorodne konteksty społeczne, konflikty, stereotypy i nierówności. Analiza tych tematów może pomóc młodzieży w budowaniu świadomości społecznej, empatii, zrozumienia innych perspektyw i rozwijaniu umiejętności współpracy.
• Radzenie sobie z trudnościami: Filmy często ukazują bohaterów, którzy pokonują przeciwności, zmieniają swoje życie lub odnajdują siłę w trudnych sytuacjach. Takie historie mogą dostarczyć młodzieży inspiracji, motywacji i nadziei w radzeniu sobie z własnymi trudnościami.
• Rozwój osobisty: Praca z filmami pozwala młodzieży na refleksję nad własnymi wartościami, celami i tożsamością. Analiza postaci filmowych, ich wyborów i rozwoju może pomóc młodzieży w lepszym zrozumieniu siebie i kreowaniu własnej tożsamości.

Ważne jest, aby filmoterapia z młodzieżą była prowadzona przez wykwalifikowanych terapeutów, którzy posiadają wiedzę zarówno z zakresu filmu, jak i terapii. Terapeuci powinni tworzyć bezpieczne i zaufane przestrzenie, w których młodzież może się wyrażać i eksplorować swoje emocje.

 Praca z młodzieżą często wymaga twórczego podejścia i różnorodnych metod, które angażują ich uwagę i motywują do nauki. Film stanowi wspaniałe narzędzie, które może wzbogacić tradycyjne metody nauczania. Oto kilka powodów, dlaczego film jest wartościowym źródłem w pracy z młodzieżą:

 Wizualne doświadczenie: Film jest silnym medium wizualnym, które angażuje zmysły i pobudza wyobraźnię. Młodzież może łatwiej zidentyfikować się z bohaterami i zobaczyć świat z ich perspektywy. Widok i dźwięk mogą przenieść ich w zupełnie nowe miejsca i otworzyć ich umysły na różnorodne doświadczenia.

Wspieranie rozwoju emocjonalnego: Filmy mają moc budowania i wywoływania emocji. Mogą poruszać trudne tematy, jak np. miłość, przyjaźń, konflikty czy trudności życiowe, które są bliskie młodzieży. Przyglądanie się postaciom, ich historiom i ich uczuciom może pomóc młodym ludziom lepiej zrozumieć siebie i innych, rozwijać empatię i umiejętność rozwiązywania problemów.

Filmy są doskonałym źródłem informacji o różnych kulturach, społeczeństwach i wydarzeniach historycznych. Mogą poszerzać horyzonty młodzieży, pomagać im zrozumieć różnorodność, tolerancję i szacunek dla innych kultur i tradycji. Dzięki filmom młodzi ludzie mogą lepiej zrozumieć kontekst społeczny, w którym żyją, oraz zgłębiać historię i znaczenie ważnych wydarzeń.

Inspiracja i motywacja: Filmy często przedstawiają bohaterów, którzy pokonują trudności, dążą do celu i osiągają sukces. Mogą być źródłem inspiracji i motywacji dla młodzieży, pokazując, że wytrwałość, determinacja i praca nad sobą mogą prowadzić do osiągnięcia celów. Film może pomóc młodym ludziom uwierzyć w siebie i rozwijać poczucie własnej wartości.

Ważne jest jednak odpowiednie dobranie filmów do grupy wiekowej, tematyki i celów edukacyjnych. Filmy powinny być dobrze przygotowane, przemyślane i merytorycznie zgodne z tematyką zajęć. Konieczne jest także dyskusja po obejrzeniu filmu, aby pomóc młodzieży zrozumieć przekaz i podzielić się swoimi refleksjami.

Filmoterapia z młodzieżą może być skuteczna w różnych obszarach rozwoju i terapii, takich jak:

• Rozwój emocjonalny: Filmy mogą pomagać młodzieży w identyfikowaniu, rozumieniu i wyrażaniu swoich emocji. Przyglądanie się emocjom postaci filmowych i analiza ich motywacji może pomóc młodzieży w rozpoznawaniu i nazwaniu własnych emocji.
• Budowanie świadomości społecznej: Filmy mogą przedstawiać różnorodne konteksty społeczne, konflikty, stereotypy i nierówności. Analiza tych tematów może pomóc młodzieży w budowaniu świadomości społecznej, empatii, zrozumienia innych perspektyw i rozwijaniu umiejętności współpracy.
• Radzenie sobie z trudnościami: Filmy często ukazują bohaterów, którzy pokonują przeciwności, zmieniają swoje życie lub odnajdują siłę w trudnych sytuacjach. Takie historie mogą dostarczyć młodzieży inspiracji, motywacji i nadziei w radzeniu sobie z własnymi trudnościami.
• Rozwój osobisty: Praca z filmami pozwala młodzieży na refleksję nad własnymi wartościami, celami i tożsamością. Analiza postaci filmowych, ich wyborów i rozwoju może pomóc młodzieży w lepszym zrozumieniu siebie i kreowaniu własnej tożsamości.

Przykładowe filmy, które mogą być wartościowe w pracy z młodzieżą, to:

 "Dead Poets Society" ( Stowarzyszenie umarłych poetów) amerykański dramat filmowy z 1989 r reż Peter Weir- historia nauczyciela, który inspiruje uczniów do myślenia samodzielnego i poszukiwania swojego głosu.

"Freedom Writers" ( Wolność słowa) reż.  Richard LaGravenese- opowieść o nauczycielce, która zmienia życie swoich uczniów dzięki pisaniu i wyrażaniu swoich myśli.

"The Blind Side" ( Wielki Mike)  reż. John Lee Hancock film z 2009 roku amerykański biograficzny dramat - historia o wartościach rodziny, przyjaźni i wsparcia, oparta na prawdziwych wydarzeniach.

"The Pursuit of Happyness"(W pogoni za szczęściem) - reż. Gabriele Muccinofilm z 2006 roku wzruszający film o determinacji, dążeniu do sukcesu i pokonywaniu trudności.

 Niektórzy z twórców i teoretyków filmoterapii, którzy wniosły istotny wkład w tę dziedzinę, to:

 Adrian Hill - angielski malarz i psychiatra, uważany za jednego z pionierów filmoterapii.

Roger Sandell - brytyjski terapeuta artystyczny, który rozwijał teorię filmoterapii i jej zastosowania.

John C. Pierrakos - amerykański psychiatra, który wprowadził pojęcie "kineza", odnoszące się do wykorzystania ruchu i energii filmu w terapii.Uważał, że filmoterapia z młodzieżą może być wartościowym narzędziem, które pomaga młodym ludziom w rozwijaniu się, lepszym zrozumieniu siebie i radzeniu sobie z wyzwaniami życiowymi. Poprzez połączenie filmu i terapii, filmoterapia otwiera nowe możliwości odkrywania, uczenia się i wzrostu emocjonalnego.

 Adrian Hill urodził się w 1895 roku w Wielkiej Brytanii.Był brytyjskim malarzem i psychiatrą, uważanym za pioniera filmoterapii. Jego wkład w rozwój tej dziedziny terapii sztuką jest niezwykle istotny i znaczący. Hill był jednym z pierwszych, którzy dostrzegli potencjał filmu jako narzędzia terapeutycznego, którego można używać do pracy z osobami o różnych trudnościach emocjonalnych i psychologicznych. Jego pasją była sztuka, zwłaszcza malarstwo. W czasie I wojny światowej służył w armii i doświadczył traumatycznych wydarzeń, które miały wpływ na jego późniejsze zainteresowanie terapią. Po wojnie Hill studiował sztukę i podjął pracę jako malarz.Jego własne doświadczenia i walka z depresją skierowały jego uwagę na zastosowanie sztuki jako formy terapii. 

Hill zaczął malować i eksperymentować ze sztuką jako sposobem wyrażania swoich uczuć i emocji. Zauważył, że proces twórczy i ekspresja artystyczna mogą przynosić ulgę psychiczną i prowadzić do zdrowienia.

W latach 40. Hill zainteresował się filmem jako środkiem wyrazu artystycznego i terapeutycznego. Rozpoczął pracę z grupą pacjentów psychiatrycznych, gdzie wykorzystywał filmy do prowokowania rozmów i dyskusji na temat emocji, konfliktów i traum. Obserwował, że oglądanie filmów, identyfikowanie się z postaciami i ich historiami oraz analiza scen mogą prowadzić do głębszego zrozumienia siebie i własnych trudności.

 Hill rozwinął teorię filmoterapii, w której film został uznany za narzędzie terapeutyczne, które może wpływać na emocje, myśli i zachowania. Podkreślał, że filmy są źródłem treści symbolicznych, które mogą być odczytane i zinterpretowane w kontekście osobistym. Zauważał również, że proces oglądania i dyskusji nad filmem w grupie może wzmacniać więzi społeczne i promować wzajemne wsparcie.W swoich pionierskich pracach Hill opisywał różne techniki filmoterapeutyczne, takie jak oglądanie filmów w grupie, analiza scen, pisanie własnych historii filmowych i tworzenie filmów. Podkreślał znaczenie wyboru odpowiednich filmów, które byłyby adekwatne do tematów terapeutycznych i dostosowane do potrzeb młodzieży.

 Adrian Hill nie tylko rozwijał teorię filmoterapii, ale również działał praktycznie, organizując warsztaty i sesje terapeutyczne z użyciem filmów. Jego praca przyczyniła się do rozwoju dziedziny i inspiracji dla kolejnych terapeutów, którzy kontynuowali jego badania i poszerzali zakres zastosowań filmoterapii.

 Dzięki pracy Adriana Hilla filmoterapia zyskała na popularności i akceptacji jako skuteczna forma terapii. Jego zaangażowanie w rozwój tej dziedziny wpłynęło na wiele innych twórców i terapeutów, którzy kontynuują badania i praktykę filmoterapii na całym świecie.

 Wniosek jest taki, że Adrian Hill był pionierem filmoterapii, który zainspirował i otworzył nowe drzwi dla wykorzystania filmu jako narzędzia terapeutycznego.

 Jego badania, teoria i praktyka przyczyniły się do rozwoju tej dziedziny i wpłynęły na rozwój innych metod terapii sztuką. Dzisiaj filmoterapia jest szeroko stosowana w pracy z młodzieżą, osobami dorosłymi i grupami terapeutycznymi, dostarczając cennych możliwości ekspresji, refleksji i rozwoju emocjonalnego.

 W czasach obecnych w Polsce publikowane są badania dotyczące  filmoterapii.

"FILM W EDUKACJI I PROFILAKTYCE .Na tropach psychologii w filmie część 2"dotyczy wykorzystania filmu w praktykach terapeutycznych,redaktorzy naukowi Agnieszka Skorupa, Michał Brol, Patrycja Paczyńska -Jasińska.

Autorzy proponują wykorzystanie filmów by móc przyjrzeć się zjawisku samotnośći , nieszczęśliwej miłośći , oswojeniu chorób: depresji, horoby alkoholowej czy chorób onkologicznych.

W jednym z rozdziałów Bolesław Drochomireck  w oparciu o wnioski, sformułowania i cytowane wypowiedzi uczestników badań przeprowadzonych w 2013 roku z inicjatywy Stowarzyszenie Nowe horyzonty i" Rola filmu w życiu młodzieży- rapport z badań Stowarzyszenia Nowe Horyzzonty".Uczestnicy badania byli w przedziale wiekowym 15-19 lat.Odpowiedzieli między innymi na pytanie:

 "8 najważniejszych tytułów filmowych moim zdaniem". ( str 33 tejże publikacji) .

"Sala samobójców,"Polska 2011 reż. Jan Komasa

"Galerianki" Polska 2009 reż.Katarzyna Rosłaniec

"Slumdog .Milioner z ulicy" Wielka Brytania , 2008 reż .DannyBoyle,

"Forrest Gump"  USA  1994, reż.Robert Zemeckis,

"Jesteś Bogiem" Polska 2012, reż. Leszek Dawid,

"Nietykalni" Francja, 2011 reż.2011, reż. OlivierNakache, Eric Toledano,

"Bejbi blues" Polska, 2012 reż. Katarzyna Rosłaniec,

"Młodzi gniewni" ( Dangerous Minds) USA, 1995, reż. John Smith,

Dla większości badanych najważniejsze filmy to te, które poruszają emocjonalnie, a nie tylko intelektualnie:

"Napewno taki film, który wywołał u nas emocje,dłużej u nas zostanie".( str 39 .Tejże publikacji.)

 Do pracy z dziećmi autorzy ww publikacju polecają następujące filmy:

"Sekret Eleonory( Kerity, la maisondes contess) Włocy 2009, reż.Dominique Monfery.

Bohaterem filmu jest 7 letni chłopiec Nataniel, k†óry z bohaterami znanych bajek, przeżywa przygody i radości.

 "Krokodyle z przedmieścia "(Vorstadtkrokodile), Niemcy, 2009, reż.Christian Ditter

Bohaterem jest 10 letni Hannes , który bardzo chciałby należeć do podwórkowego gangu "Krokodyli".

Film opowiada o przyjaźni i podejmowaniu nie zawsze łatwych decyzji.

"Pierwsze pożegnanie "Chiny ,2018, reż, Lina Wang.Film jest przeznaczony od 11 lat.W filmie postawione jest pytanie jak poradzić sobie z utratą?Jednej z bohaterek choruje mama, inna bohaterka obawia się rozwodu rodziców.

"Dzień czekolady" Polska, 2018, reż.Jacek Bławut, przeznaczony jest od 8 roku życia.W filmie pokazane jest jak należy przeżyć z dzieckiem żałobę, stratę.

"Cały świat Romy"Holandia, 2019, reż.Mischan Kamp, wiek od 9 lat.

Film porusza temat wstydu i samotności ale też miłości.Babcia Romy choruje na Alzhheimera i jest to punkt zwrotny w życiu Romy.

Literatura :

Ewa Warmuz - Warmuzińska "Filmoterapia w edukacji i terapii dzieci i młodzieży szkolnej oraz dorosłych."Dyfin 2013

Ewa Warmuz - Warmuzińska"Filmoterapia .Scenariusze w edukacji filmowej dzieci i dorosłych"Dyfin 2015

Anita Bryńska, Nina Szalas ,Tomasz Srebnicki "Psychoterapia dzieci i młodzieży w praktyce" Fundacja Centrum CBT 2022

Redaktorzy naukowi Agnieszka Skorupa, Michał Brol, Patrycja Paczyńska - Jasińska "Film w terapii i rozwoju .Na tropach psychologii w filmie .cz1 i 2,Dyfin 2018.

 https://en.wikipedia.org/wiki/Adrian_Hill