Zespół FAS (Fetal Alcohol Syndrome), znany również jako zespół alkoholowego spektrum zaburzeń płodowych (Fetal Alcohol Spectrum Disorders, FASD), jest kompleksem zaburzeń rozwojowych, które powstają w wyniku narażenia płodu na alkohol w czasie ciąży.

Wpływ alkoholu na rozwijający się płód może prowadzić do różnorodnych fizycznych i neurologicznych defektów, które mogą mieć trwały wpływ na zdrowie i funkcjonowanie dziecka.

FAS został po raz pierwszy opisany i zdefiniowany w 1968 roku przez amerykańskiego pediatrę Kennetha L. Jonesa i jego zespół badawczy.

Charakterystyczne cechy FAS obejmują:

Dymorficzne cechy twarzy: Dzieci z FAS często mają charakterystyczne cechy twarzy, takie jak wąski róg oka, gładka fałda między nosem a wargami, mały nos, wąskie wargi, płaski filtr i zmniejszony obwód głowy.

Opóźnienie wzrostu: Osoby z FAS mogą mieć opóźniony wzrost zarówno przed urodzeniem, jak i po narodzinach, co prowadzi do niskiego wzrostu ciała i masy ciała.

Opóźnienia rozwojowe: Dzieci z FAS często mają opóźniony rozwój mowy i umysłowy. Mogą mieć trudności w nauce, problemy z koncentracją, zaburzenia zachowania i trudności w społecznych interakcjach.

Wrodzone wady serca: FAS może być związane z różnymi wrodzonymi wadami serca, takimi jak ubytki przegrody międzykomorowej czy zastawka mitralna o niewystarczającym działaniu.

Zaburzenia neurologiczne: Osoby z FAS mogą wykazywać trudności w koordynacji ruchowej, drżenie kończyn, zaburzenia równowagi, problemy z koncentracją i trudności w uczeniu się.

Narażenie płodu na alkohol w czasie ciąży jest nieodwracalne i nie ma bezpiecznego poziomu spożycia alkoholu podczas ciąży. Nawet niewielkie ilości alkoholu mogą mieć negatywny wpływ na rozwijający się mózg i inne narządy dziecka.

W leczeniu FAS kluczowym elementem jest wczesne wykrycie i interwencja.

Postępowanie z dzieckiem z rozpoznanym FAS lub FAE musi być dostosowane do jego wieku, stopnia funkcjonowania oraz stanu intelektualnego.

Badania populacyjne szacujące rozpowszechnienie FASD przeprowadzone wśród dzieci w wieku 7-9 lat w Polsce wskazują na występowanie FASD nie mniej niż u 20 na 1000 dzieci. W Polsce wskaźnik FAS może wynosić 1-3 na 1000 urodzeń, rocznie ok. 900 dzieci.[1]

Literatura:

1.Dziecko z FAS w szkole i w domu / Krzysztof Liszcz. - Kraków : Wydaw. Rubikon, 2011

2. Funkcjonowania dzieci alkoholików – psychospołeczne źródła deficytów i zasobów // W: Psychologia

uzależnień - alkoholizm / Lidia Cierpiałkowska, Michał Ziarko. – Warszawa : Wydaw. Akademickie i Profesjonalne, cop. 2010. – S. 253-288

3. Psychologia dziecka / Ross Vasta, Marshall M. Haith, Scott A. Miller ; red. nauk. Anna Matczak ; przeł. Małgorzata Babiuch. – Warszawa : Wydaw. Szkolne i Pedagogiczne, 1995

4. Psychologia rozwoju człowieka / Helen Bee ; przeł. Aleksander Wojciechowski. – Poznań : Wydaw. Zysk i S-ka, cop. 2004

Artykuły z czasopism

5. ABC alkoholu / oprac. Janina Węgrzecka-Giluń // Remedium. – 2003, nr 1, dod. s. IV-V

6. Dzieci z FAS w szkole... / Lucyna Bojarska // Dyrektor Szkoły. – 2009, nr 11, s. 27-29

7. Dzieci z syndromem FAS / Urszula Kot // Wychowanie w Przedszkolu. – 2012, nr 3, s. 60-61

  8. Dziecko z Alkoholowym Zespołem Płodowym (FAS) : wybór bibliografii / oprac. Elżbieta Trojan // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2012, nr 4, s. 63-64

9. Dziecko z FAS tematem VIII Zjazdu Rodzinnych Domów Dziecka / Aleksandra Drzazgowska // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2010, nr 9, s. 60

10. Dziecko z FAS – poradnik / Elżbieta Trojan // Nowa Szkoła. – 2012, nr 3, s. 47-50

11. Dziecko z rodziny alkoholowej / Małgorzata Krasowska // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2006, nr 10, s. 34-38

12. Dziecko ze specjalnymi potrzebami w opiece zastępczej / Beata Gumienny // Problemy Opiekuńczo-

Wychowawcze. – 2010, nr 9, s. 19-22

13. I dzieci z FAS w przedszkolu / Lucyna Bojarska // Dyrektor Szkoły. – 2009, nr 11, s. 29-30

14. Płodowy zespół alkoholowy – zagadnienia mowy i percepcji / H. Pawłowska-Jaroń // Szkoła Specjalna. – 2010, nr 2, s. 113-120

15. Płodowy zespół alkoholowy (FAS) / Wacław Dec // Problemy Alkoholizmu. – 1993, nr 5, s. 9-10

16. Problemy zdrowia prokreacyjnego związane z konsumpcją alkoholu / Jacek Moskalewicz // Alkoholizm i Narkomania. – 2007, nr 1, s. 55-63

17. Refleksje po konferencji "Wychowanie i nauczanie dziecka z FAS" / Elżbieta Szefler // Szkoła Specjalna. – 2008, nr 4, s. 304-309

18. Wychowanie i nauczanie dziecka z FAS tematem konferencji / E. Szefler // Problemy Opiekuńczo- Wychowawcze. – 2008, nr 9, s. 62-64

19. Z FAS-trygowane dzieci / Ewelina Sawaściuk // Charaktery. – 2007, nr 8, s. 64-67

Artykuły z czasopism dostępnych online

20.Fetal Alcohol Syndrome – Alkoholowy Zespół Płodowy : poalkoholowe dzieci ze złożoną niepełnosprawnością / Małgorzata Klecka // Dziecko Krzywdzone. – 2008, nr 8, s. 46-55. - [online]

[dostęp 20.06.2014] Dostępny w internecie:

http://dzieckokrzywdzone.fdn.pl/vol-3-nr-3-naduzywanie-alkoholu-krzywdzenie-dzieci-8

https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/ciaza-alkohol-dzieci-apel-rpo-dwoch-resortow#:~:text=To%20jaskrawy%20przykład%20obniżenia%20standardu,Fetal%20Alcohol%20Synd

[1] Źródło: „Płodowy zespół alkoholowy w ujęciu interdyscyplinarnym”, Państwowa Medyczna Wyższa Szkoła Zawodowa w Opolu, 2015, Edyta Kędra,Maria Borczykowska – Rzepka.